Cukrzyca ciążowa to cukrzyca, która pojawia się w ciąży i znika po jej zakończeniu.
Cukrzyca to najczęstsze zaburzenie metaboliczne w ciąży, w Polsce rozpoznaje się ją u ok 5 % ciężarnych , a jej częstość nadal wzrasta.
Cukrzyca nie jest obojętna ani dla kobiety, ani dla płodu.
Źle kontrolowana cukrzyca ciążowa zwiększa ryzyko:
- przedwczesnego porodu czyli przed 37 tygodniem
- uszkodzenia płodu podczas porodu w wyniku makrosomii czyli zwiększonego obwodu brzuszka w stosunku do główki, z czym łączą się urazy okołoporodowe.
- utrudnionego porodu skutkującego uszkodzeniem barku płodu (dystocja barkowa)
- zbyt niskiego poziomu cukru u noworodka po porodzie (hipoglikemia noworodkowa)
- konieczności przyjęcia noworodka na Oddział Intensywnej Opieki Neonatologicznej
- trudności w oddychaniu u noworodka.
Cukrzycę możemy wykryć już w I trymestrze i wtedy kwalifikujemy ją jako cukrzycę w ciąży. Najczęściej jednak cukrzycę ciążową rozpoznajemy po 24 tyg. Po wykonaniu testu obciążenia 75 g. glukozy tzw. OGTT ( oral glucose tolerance test)
Należy podkreślić, że jest on obowiązkowy u wszystkich ciężarnych. Test przeprowadza się na czczo, 8-10 godzin po ostatnim posiłku. Trzy dni przed testem nie powinna być stosowana żadna dieta.
Dedykowaną glukozę rozpuszcza się w 200 ml wody, którą należy wypić w ciągu 5 min. Krew pobiera się na czczo, po 1 i po 2 godzinach. Ważne jest aby w czasie trwania testu nie wykonywać wysiłku, nie opuszczać przychodni.
W wykonanym teście wartości glikemii nie powinny przekraczać; na czczo 92, po 1 godzinie 180, po 2 godzinach 153 mg%
Jeżeli chodź w jednym z pomiarów stwierdzimy nieprawidłowość jesteśmy uprawnieni do rozpoznania cukrzycy ciążowej.
Są jednak sytuacje w których taki test powinien być przeprowadzony wcześniej czyli już w I trymestrze. Są to sytuacje zwiększonego ryzyka wystąpienia cukrzycy czyli:
- wiek ciężarnej > 35rż
- urodzenie poprzedniego dziecka o masie > 4000 g, lub dziecka z wadą rozwojową
- nadciśnienie tętnicze
- otyłość czyli BMI> 27 kg/m2
- cukrzyca ciążowa w poprzedniej ciąży
- liczne ciążę ( czyli >3)
W przypadku rozpoznania cukrzycy ciążowej pacjentka powinna zgłosić się na wizytę do diabetologa, endokrynologa lub ginekologa zajmującego się leczeniem ciężarnych z cukrzycą.
Na takiej wizycie ciężarna otrzyma glukometr, zostanie poinstruowana odnośnie diety, wysiłku fizycznego i ogólnych zaleceń dotyczących cukrzycy.
Pomiary glukozy/ glikemii powinny być wykonywane 4 x dziennie ( na czczo oraz 1 godzinę po głównych posiłkach), a ich wartości nie powinny przekraczać- na czczo 90 mg% i 140mg% po posiłkach.
Jeżeli uda się utrzymać większość pomiarów w normie będzie to cukrzyca kontrolowana dietą - GDM-G1
Jeżeli jednak mimo przestrzegania zaleceń glikemie będą powyżej normy konieczne będzie włączenie do leczenia insuliny -cukrzyca GDM-G2
Dalsze postępowanie będzie zależało od stopnia wyrównania glikemii.
Aby dobrze kontrolować glikemię i zmniejszyć ryzyko jej powikłań nasze działanie powinno być wielokierunkowe.
- dieta cukrzycowa ( szersze informacje na temat diety znaleźć można na wielu stronach internetowych między innymi www.StrefaWiedzy.Diagnosis.pl
- aktywność fizyczna dostosowana do okresu ciąży
- insulinoterapia gdy mimo diety nie uda się wyrównać poziomów cukru
- pomiary glikemii min 4 x dziennie
- okresowe badanie moczu w kierunku ciał ketonowych
- kontrola przyrostu masy ciała, ciśnienia tętniczego i chorób współistniejących
Dobrze kontrolowana cukrzyca nie będzie miała wpływu na poród i stan zdrowia dziecka. Cukrzyca sama w sobie nie jest wskazaniem do cięcia cesarskiego.
Oczywiście ciężarna z cukrzycą wymaga większego nadzoru, częstszych wizyt sprawdzających pomiary cukru oraz dodatkowego badania USG oceniającego wzrastanie dziecka. Od 37 tygodnia powinna wykonywać regularnie zapisy KTG.
Pacjentki z cukrzycą , szczególnie na insulinie muszą też wybierać do porodu szpitale o wyższym stopniu referencyjności gdzie będzie odpowiednia opieka dla dziecka.
Wraz z porodem u większości kobiet dojdzie do samoistnego wyleczenia. Należy jednak pamiętać , że cukrzyca ciążowa jest wyznacznikiem osób ze zwiększonym ryzykiem cukrzycy typu 2 w późniejszym wieku i w kolejnych ciążach.
Sześć tygodni po porodzie należy wykonać ponownie test obciążenia glukozą z pomiarem cukru na czczo i po dwóch godzinach. Test ten pokaże czy na pewno nieprawidłowości glikemii ustąpiły.
Aby zmniejszyć ryzyko cukrzycy w wieku późniejszym należy:
- karmić jak najdłużej piersią,
- utrzymywać prawidłową masę ciała
- utrzymywać aktywność fizyczną i zdrową dietę.
- robić regularnie badania cukru na czczo, a raz na 2-3 lata test obciążenia glukozą.
Dieta wdrożona podczas ciąży jest dietą zdrową i może być kontynuowana po porodzie nie tylko przez kobietę ale także przez całą rodzinę.